Xəbərlər
02 yanvar 2018
2 821


Yeni orfoepiya lüğəti niyə ləngiyir? -AÇIQLAMA

Yeni orfoepiya lüğəti niyə ləngiyir? -AÇIQLAMA

Azərbaycanın yeni orfoqrafiya lüğəti hazırlandıqdan sonra sözlərin düzgün tələffüz formasını göstərən yeni orfoepiya lüğətinin tərtib olunması da nəzərdə tutulur.


Aztəhsil.com xəbər verir ki, bunu AMEA-nın Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun şöbə müdiri, Dövlət Dil Komissiyasının üzvü, filologiya elmləri doktoru, professor İsmayıl Məmmədli deyib.


Onun sözlərinə görə, orfoepiya lüğətinin hazırlanması üçün ilk olaraq prinsiplər müəyyənləşdirilməlidir.


İ.Məmmədli əlavə edib ki, yeni orfoepiya lüğətinin hazırlanması ilə bağlı əsas mübahisəli məsələlərdən biri bəzi sözlərin düzgün tələffüz formasının iki variantlı olmasıdır: "Bəzi sözlərin iki variantlı tələffüz olunması mübahisə doğurur. Yəni sözün sonunda gələn "k” səsi " x’ ”, yoxsa "y” kimi deyilməlidir? Məsələn, "gözəllik” sözü "gözəllix’ ” kimi tələffüz edildikdə oradakı "x’” səsi deyil, "y"-ya yaxın olandır. Bəzi şivələrdə həmin səs "y”, bəzi şivələrdə isə "x’ ” kimi səslənir. "Mələk", "külək", "ürək", "çörək" sözlərindəki sonuncu "k” səsi Bakıda, eləcə də şimal zonasında "y” kimi, amma Qarabağ zonasında "mələx’", "ürəx’", "çörəx’" və s. kimi tələffüz edilir. Yeni lüğətin ləngimə səbəbi də elə bu iki variantlıqdır. Ona görə də bu məsələ mübahisəlidir. Bir qrup deyir ki, bu variant, başqa bir qrup deyir ki, digər variant düzgündür. Mütəxəssislər bunu razılaşdırmalıdırlar. Akademik Məmmədağa Şirəliyev "kömək", "ürək", "fələk" və s. kimi sözlərdə sonda "y” olmasını irəli sürüb. Amma akademik Əbdüləzəl Dəmirçizadə isə "x’ -yə üstünlük verirdi”.

 

İ.Məmmədli qeyd edib ki, sonuncu "Orfoepiya sözlüyü” 1983-cü ildə ümumxalq Azərbaycan dilinə əsaslanaraq hazırlanıb: "Həmin lüğətdə belə iki variantlı sözlərin hər iki tələffüz forması düzgün forma kimi göstərilib. İndi çap edilən məktəbli lüğətlərində də bu sözlər iki variantlı göstərilməli idi. Lakin hazırda məktəblərdə istifadə edilən belə lüğətlər kommersiya məqsədilə hazırlanıb və burada iki variantlılıq prinsipi gözlənilməyib”.


Professor əlavə edib ki, düzgün tələffüz forması iki variantlı göstərilən sözlərdən hansı variantın seçilməsi zamanı Azərbaycan xalqının daha çox hansı varianta üstünlük verdiyi, ziyalıların nitqində necə işlənildiyi müəyyənləşdirilməlidir.


Onun sözlərinə görə, yeni orfoepiya lüğəti hazırlanarkən bu fərqliliklər mütləq nəzərə alınacaq.

Məqalə Göndər








Загрузка...
Həmçinin oxuyun:
"Problemlərin aradan qaldırılması üçün mükəmməl Orfoepiya lüğətinə ehtiyac var"- MÜTƏXƏSSİS

"Problemlərin aradan qaldırılması üçün mükəmməl Orfoepiya lüğətinə ehtiyac var"- MÜTƏXƏSSİS

Azərbaycanda bəzi sözlərin yazılışı dəyişdirilir- TƏKLİF

Azərbaycanda bəzi sözlərin yazılışı dəyişdirilir- TƏKLİF

Yeni orfoqrafiya lüğətinin tərtib olunması prinsiplərini Nazirlər Kabineti təsdiqləyəcək

Yeni orfoqrafiya lüğətinin tərtib olunması prinsiplərini Nazirlər Kabineti təsdiqləyəcək

Akademik Möhsün Nağısoylu: Orfoqrafiya lüğətinin akademik nəşrini Dilçilik İnstitutu hazırlamalıdır

Akademik Möhsün Nağısoylu: Orfoqrafiya lüğətinin akademik nəşrini Dilçilik İnstitutu hazırlamalıdır

İsa Həbibbəyli: AMEA-nın hazırladığı orfoqrafiya qaydaları ictimaiyyətin müzakirəsinə verilsin

İsa Həbibbəyli: AMEA-nın hazırladığı orfoqrafiya qaydaları ictimaiyyətin müzakirəsinə verilsin

Yeni orfoqrafiya lüğətinin hazırlanması istiqamətində iş aparılır

Yeni orfoqrafiya lüğətinin hazırlanması istiqamətində iş aparılır

AMEA-da yeni orfoqrafiya lüğətinin hazırlanması haqda qərar qəbul edilib

AMEA-da yeni orfoqrafiya lüğətinin hazırlanması haqda qərar qəbul edilib

Yeni orfoqrafiya lüğətinin istifadə vaxtı məlum oldu

Yeni orfoqrafiya lüğətinin istifadə vaxtı məlum oldu

Orfoqrafiya lüğətində ediləcək bəzi dəyişikliklər AÇIQLANIB

Orfoqrafiya lüğətində ediləcək bəzi dəyişikliklər AÇIQLANIB

"Azərbaycan dilinin işlək orfoqrafiya sözlüyü" nəşr olundu

"Azərbaycan dilinin işlək orfoqrafiya sözlüyü" nəşr olundu

Dilçi alimdən tənqidçiyə “dullama” - CAVABI

Dilçi alimdən tənqidçiyə “dullama” - CAVABI

Azərbaycan dilinin yeni orfoqrafiya qaydaları hazırlanıb

Azərbaycan dilinin yeni orfoqrafiya qaydaları hazırlanıb

Terminologiya Komissiyası: “Yeni sözlərlə bağlı təkliflər var”

Terminologiya Komissiyası: “Yeni sözlərlə bağlı təkliflər var”

“Hər hansı sözü əvəzləyib işlətmək üçün hoqqabazlıq etmək düzgün deyil”- Musa Yaqub

“Hər hansı sözü əvəzləyib işlətmək üçün hoqqabazlıq etmək düzgün deyil”- Musa Yaqub

Dil qaydasını pozanlar cərimələnəcək - Qanun hazırlanır

Dil qaydasını pozanlar cərimələnəcək - Qanun hazırlanır

YAZI QAYDALARIMIZIN KİTABİ-MÜQƏDDƏSİ – ORFOQRAFİYA LÜĞƏTİ

YAZI QAYDALARIMIZIN KİTABİ-MÜQƏDDƏSİ – ORFOQRAFİYA LÜĞƏTİ

Yad sözlərə düşmən münasibət bəsləməyin!- EKSPERT

Yad sözlərə düşmən münasibət bəsləməyin!- EKSPERT

Professor: “Ən yeni Azərbaycan dili”nin qrammatikası yazılmalıdır

Professor: “Ən yeni Azərbaycan dili”nin qrammatikası yazılmalıdır

Smartfonlar uşaqlarda nitq gecikmələrinə səbəb olur

Smartfonlar uşaqlarda nitq gecikmələrinə səbəb olur

Sayalı Sadıqova: “Mouse”a “bələdçi” deməyi informatika mütəxəssisləri təklif edib”

Sayalı Sadıqova: “Mouse”a “bələdçi” deməyi informatika mütəxəssisləri təklif edib”

“Adapter” və “zaryadka”nın Azərbaycan dilində qarşılığı müəyyənləşdi

“Adapter” və “zaryadka”nın Azərbaycan dilində qarşılığı müəyyənləşdi

DİQQƏT! İşə qəbulda dövlət dilindən imtahan götürülməsi təklif edilir

DİQQƏT! İşə qəbulda dövlət dilindən imtahan götürülməsi təklif edilir

Rotasizm - Dili düzgün saxlamaq bacarığını formalaşdırmaq üçün...

Rotasizm - Dili düzgün saxlamaq bacarığını formalaşdırmaq üçün...

Orta məktəb dərsliyindəki vulqarizm: "İtil burdan küçük"

Orta məktəb dərsliyindəki vulqarizm: "İtil burdan küçük"